Trẻ ăn dặm bị táo bón là tình trạng thường thấy khi trẻ bước vào giai đoạn ăn dặm. Vậy nguyên nhân nào dẫn đến tình trẻ ăn dặm bị táo bón? Bố mẹ cần làm gì khi trẻ mới ăn dặm bị táo bón? Bài viết dưới đây giúp các bố mẹ giải quyết tình trạng này an toàn và hiệu quả.
Táo bón ở trẻ là gì?
Táo bón ở trẻ là tình trạng trẻ gặp khó khăn và cần nhiều sức lực hơn khi đi ngoài. Lúc này, phân của bé sẽ khô và cứng, khiến bé đi ngoài cảm thấy đau rát. Điều này xảy ra do cơ thể trẻ thiếu nước, ruột sẽ tự động hấp thụ nước từ các loại thức ăn nhiều hơn, dẫn đến phân trở nên khô cứng hơn ngày thường.
Thông thường, trẻ có thói quen đi đại tiện 2 – 3 lần mỗi ngày. Nếu bạn thấy thói quen này bị gián đoạn thì có khả năng cao là trẻ đã bị táo bón. Trong trường hợp tình trạng táo bón kéo dài, trẻ sẽ dễ bị són phân.
Tại sao trẻ ăn dặm bị táo bón?
Tình trạng táo bón ở trẻ em có thể xuất hiện ở mọi độ tuổi, nhưng nguy cơ cao nhất thường xảy ra khi bé bắt đầu chuyển từ chế độ ăn uống chỉ bằng sữa mẹ hoặc sữa công thức sang giai đoạn ăn dặm. Trẻ ăn dặm bị táo bón có thể do các nguyên nhân sau:
Hệ tiêu hóa của trẻ chưa kịp thích nghi
Trước khi bắt đầu ăn dặm, hệ tiêu hóa của trẻ thường chỉ cần xử lý sữa mẹ hoặc sữa công thức, và nó vẫn đang trong giai đoạn phát triển. Khi bắt đầu ăn thực phẩm rắn, hệ tiêu hóa phải làm việc nhiều hơn và cần thời gian để thích nghi, điều này có thể gây táo bón.
Chế độ ăn uống không cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng
Chất xơ đóng vai trò quan trọng trong duy trì cân bằng đường ruột. Chúng giúp nuôi dưỡng những vi khuẩn có lợi cho hệ tiêu hóa của bé, làm cho đường tiêu hóa hoạt động hiệu quả.
Ngoài ra, chất xơ còn giúp thành ruột trơn tru hơn, giúp phân xốp hơn đồng thời giữ nước trong cơ thể trẻ nhiều hơn, khắc phục hoàn toàn tình trạng táo bón. Chính vì vậy nếu chế độ dinh dưỡng cho trẻ ăn dặm không khoa học, thiếu chất xơ thì bé rất dễ bị táo bón.
Trẻ không bổ sung đủ nước
Trẻ cần nhiều nước hơn khi chuyển sang ăn dặm. Nếu không đảm bảo cung cấp đủ nước cho trẻ, bất kỳ lượng nước nào có thể lấy được từ thực phẩm khi qua ruột đều sẽ được ruột già hấp thụ. Điều này làm cho phân trở nên khô và cứng hơn và khiến trẻ bị táo bón.
Trẻ mắc các bệnh lý đường ruột
Khi bố mẹ nhận thấy rằng trẻ ăn dặm của họ đang gặp tình trạng táo bón thì nên đưa con đến gặp chuyên gia dinh dưỡng hoặc bác sĩ để thăm khám và tìm hiểu nguyên nhân cụ thể. Bởi tình trạng trẻ ăn dặm táo bón có thể xuất phát từ các bệnh lý đường ruột như rối loạn tiêu hóa, rối loạn hấp thu, hoặc rối loạn về hệ vi khuẩn đường ruột….
Trẻ bắt đầu ăn dặm quá sớm
Thời điểm thích hợp để bắt đầu cho trẻ ăn dặm thường là từ 6 tháng tuổi. Việc cho trẻ ăn dặm quá sớm sẽ gây ra sự “quá tải” với hệ tiêu hóa của bé. Lúc này hệ tiêu hóa phải tăng cường độ làm việc đột ngột dẫn đến các rối loạn trong cơ thể trẻ và khiến trẻ dễ bị táo bón.
Trẻ không bú đủ sữa mẹ
Sữa mẹ chứa các dưỡng chất quan trọng nhất đối với trẻ dưới 1 tuổi và được coi như là một chất nhuận tràng tự nhiên. Bởi trong sữa mẹ có chứa rất nhiều chuỗi axit béo đa không bão hòa giúp kích thích ruột kết co bóp, làm phân trở nên mềm hơn. Chính vì vậy để ngăn ngừa trẻ ăn dặm bị táo bón, mẹ nên cho bé bú đầy đủ.
Trẻ ít vận động
Hoạt động thường xuyên đóng vai trò quan trọng trong việc cải thiện sức khỏe tiêu hóa của trẻ. Khi bé vận động thường xuyên, nhu động ruột được kích thích, thức ăn tiêu hóa nhanh chóng, và phân ít ở lâu trong ruột. Điều này ngăn chặn phân bị cứng và giúp nó được đào thải ra ngoài cơ thể một cách hiệu quả hơn.
Pha sữa công thức sai tỷ lệ
Mức độ đậm đặc trong thức ăn sẽ luôn thay đổi tùy theo sự phát triển của trẻ. Mặc dù vậy, điều này không đồng nghĩa với việc khi trẻ bắt đầu ăn dặm, sữa của con cần pha đặc hơn.
Việc pha sữa đặc hơn chính là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến trẻ ăn dặm bị táo bón bởi lượng sữa này không chỉ không hài hòa về dinh dưỡng mà còn không cung cấp đủ lượng nước cần thiết cho trẻ.
Chính vì vậy việc thăm khám sớm sẽ giúp xác định nguyên nhân cụ thể của tình trạng táo bón và tạo cơ hội để bắt đầu điều trị kịp thời. Điều này giúp ngăn ngừa các biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.
Dấu hiệu cho thấy trẻ ăn dặm bị táo bón
Táo bón là một vấn đề phổ biến trong các tình trạng rối loạn tiêu hóa của trẻ, đặc biệt là khi họ bắt đầu ăn dặm. Để nhận biết dấu hiệu táo bón ở trẻ ăn dặm, các bố mẹ có thể chú ý đến những điểm sau đây:
- Đi ngoài ít hơn bình thường: Khi trẻ đi đại tiện ít hơn 3 lần một tuần thì khả năng cao là trẻ bị táo bón. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng mỗi trẻ có thể có thói quen đại tiện khác nhau, vì vậy chỉ cần thấy sự thay đổi lớn so với thói quen đi đại tiện bình thường của trẻ cũng có thể là dấu hiệu táo bón.
- Phân cứng và khó điều tiết: Phân của trẻ bị táo bón thường có đặc điểm là khô, cứng, và đôi khi có kích thước lớn hơn thường.
- Đau rát khi đi ngoài: Trẻ bị táo bón thường phải gắng sức rặn khi điều tiết, gây ra sự đau đớn và khó khăn trong quá trình này. Nếu trẻ sử dụng quá nhiều sức lực, có thể gây nứt kẽ hậu môn và chảy máu.
- Thời gian đi đại tiện kéo dài: Mỗi lần trẻ đi đại tiện trong tình trạng táo bón thường mất nhiều thời gian hơn so với bình thường.
Những tác hại của táo bón đối với trẻ ăn dặm
Những tác hại khi trẻ ăn dặm bị táo bón như:
- Táo bón kéo dài có thể dẫn đến phân bị ứ đọng trong đường tiêu hóa, làm cho trẻ cảm thấy đầy bụng, chướng bụng, và khó chịu, gây ra sự ám ảnh với việc ăn uống và đi ngoài.
- Các chất cặn bã bị ứ đọng trong đường tiêu hóa có thể gây ra viêm hậu môn trực tràng, rò hậu môn, và xuất huyết đại tràng.
- Táo bón kéo dài cũng có thể dẫn đến sự giãn đại tràng và tạo ra các túi thừa đại tràng.
- Nếu cha mẹ và người lớn không xử lý tình trạng táo bón của trẻ đúng cách, ví dụ như thường xuyên thụt tháo hoặc cho trẻ uống thuốc đi ngoài, có thể làm giảm phản xạ tự nhiên của trẻ khi đi đại tiện. Điều này tạo ra thói quen và làm cho trẻ không tự chủ động khi đi ngoài.
Trẻ ăn dặm bị táo bón thì bố mẹ nên làm gì?
Để giúp cải thiện tình trạng trẻ ăn dặm bị táo bón, bố mẹ có thể áp dụng một số cách đơn giản như sau:
Bổ sung cho trẻ thực phẩm chứa lợi khuẩn (Probiotic)
Các vi khuẩn có lợi đóng một vai trò quan trọng trong quá trình tiêu hóa. Chúng kích thích sản sinh enzyme tốt, giúp bé tiêu hóa thức ăn nhanh hơn và làm cho phân trở nên mềm hơn, dễ dàng đào thải ra ngoài. Ngoài ra, vi khuẩn có lợi còn có khả năng tiêu diệt các vi khuẩn có hại giúp ngăn ngừa các rối loạn tiêu hóa.
Do đó, nếu trẻ ăn dặm bị táo bón, bố mẹ nên xem xét bổ sung thực phẩm chứa lợi khuẩn Probiotic vào chế độ ăn của bé. Các sản phẩm như sữa chua và các loại sữa men vi sinh có sẵn trên thị trường sẽ là nguồn tốt để cung cấp lợi khuẩn đường ruột cho bé.
Thay đổi chế độ dinh dưỡng của trẻ
Nên cho trẻ ăn các loại thức ăn mềm, dễ nhai, dễ nuốt, hạn chế các loại thực phẩm rắn, khó tiêu. Bố mẹ có thể cho trẻ ăn các loại cháo loãng hoặc sữa pha lỏng theo tỷ lệ phù hợp.
Sau 1 tuần đầu ăn dặm, bố mẹ nên thay đổi thực đơn cho trẻ, đồng thời bổ sung chất xơ từ các loại rau củ quả nghiền vào chế độ ăn của trẻ. Khi trẻ đã thích ứng được thì bố mẹ hãy thêm các loại thực phẩm khác như tôm, trứng, thịt,…
Cho trẻ uống đủ nước
Việc bổ sung đủ lượng nước cho trẻ trong giai đoạn ăn dặm là rất quan trọng. Nước đóng vai trò quan trọng trong việc làm mềm phân, hòa tan dưỡng chất và giúp bé hấp thu chúng một cách hiệu quả. Thiếu nước có thể dẫn đến việc phân trở nên cứng và khó điều tiết, gây ra táo bón cho trẻ.
Vì vậy, bố mẹ cần tập cho bé uống đủ nước hàng ngày để cải thiện tình trạng táo bón ở trẻ, đồng thời cũng giúp cải thiện sức khỏe tổng thể của bé trong quá trình ăn dặm.
Ngâm hậu môn trong nước ấm
Nếu trẻ gặp khó khăn trong việc đi đại tiện, bố mẹ có thể cho bé ngâm hậu môn trong nước ấm từ 5 – 10 phút. Điều này sẽ giúp giãn cơ vòng hậu môn và làm cho việc điều tiết dễ dàng hơn.
Massage vùng bụng cho bé
Massage vùng bụng là một phương pháp hiệu quả để giúp điều trị tình trạng táo bón ở trẻ ăn dặm. Hoạt động massage này không chỉ giúp giảm đau mà còn cải thiện nhu động ruột, tạo ra sự đều đặn trong hoạt động co bóp ruột và tăng cường tuần hoàn máu trong vùng bụng của bé.
Bố mẹ có thể thực hiện hoạt động massage vùng bụng này thường xuyên cho trẻ để cải thiện hệ tiêu hóa của bé, đồng thời giúp con cảm thấy dễ chịu và thư giãn hơn.
Những điều bố mẹ không nên làm khi trẻ ăn dặm táo bón
Khi trẻ ăn dặm gặp tình trạng táo bón, bố mẹ cần lưu ý tránh những điều sau đây:
Tránh cho trẻ dùng bột có chất xơ
Bột có chứa chất xơ chế biến theo công thức không phù hợp cho trẻ ăn dặm. Chúng thường chứa nhiều hương liệu và chất phụ gia có thể gây ra chướng bụng, đầy hơi, và làm trẻ không muốn ăn thêm thức ăn khác. Thay vì sử dụng bột này, hãy tập trung vào cung cấp thức ăn tự nhiên, chất xơ từ rau củ nghiền nát, và các thực phẩm dễ tiêu hóa hơn.
Tránh sử dụng men vi sinh như một loại thuốc chữa táo bón
Men vi sinh có vai trò quan trọng trong cân bằng hệ khuẩn đường ruột và có thể giúp điều trị táo bón. Tuy nhiên, không nên sử dụng men vi sinh quá mức như một loại thuốc chữa táo bón. Lạm dụng men vi sinh có thể gây mất cân bằng đường ruột và khiến tình trạng tiêu chảy hoặc táo bón trở nên nghiêm trọng hơn. Hãy tuân thủ hướng dẫn và liều lượng được chỉ định bởi chuyên gia hoặc bác sĩ.
Hạn chế sử dụng thuốc nhuận tràng và các loại thuốc khác
Hệ tiêu hóa của trẻ đang trong quá trình hoàn thiện và còn nhạy cảm. Thay vì sử dụng thuốc nhuận tràng mà không có chỉ định cụ thể, các bậc phụ huynh nên tập trung vào việc điều chỉnh chế độ ăn uống và thực hành những biện pháp tự nhiên để giúp trẻ ăn dặm mà không gặp tình trạng táo bón.
Hướng dẫn phòng ngừa tình trạng trẻ ăn dặm bị táo bón
Để giúp ngăn ngừa tình trạng trẻ ăn dặm bị táo bón, bố mẹ có thể thực hiện các biện pháp sau đây:
- Xây dựng chế độ ăn dặm cho trẻ khoa học, hợp lý.
- Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ.
- Massage bụng chống táo bón.
- Giúp trẻ vận động thường xuyên.
- Cho trẻ uống đủ nước
- Lựa chọn loại sữa phù hợp cũng như pha sữa đúng tỷ lệ.
- Tạo cho bé thói quen đi vệ sinh hàng ngày.
Kết luận
Trên đây là những thông tin về trẻ ăn dặm bị táo bón. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bố mẹ dễ dàng hơn trong việc chăm sóc con trẻ.
